Krvave svadbe: Vječne borbe Erosa i Tanatosa
Grad teatar Budva i Srpsko narodno pozorište (Novi Sad): Federiko Garsija Lorka, "Krvave svadbe", red. Igor Vuk Torbica
Jednostavna radnja Lorkine poetske drame iz ciklusa tzv. seoskih tragedija „Krvave svadbe“ (1932), bazirana na tragičnom sudaru društvene hipokrizije i rigoroznog lažnog morala sa jedne, i vulkanskih strasti junaka sa druge strane, prati pripreme za ugovoreno vjenčanje Vjerenice i Vjerenika. U noći svadbenog slavlja, Vjerenica bježi sa svojom prvom, nepreboljenom ljubavi, Leonardom Feliksom, čiji su rođaci svojevremeno ubili Vjerenikovog oca i brata. Na podsticaj Vjerenikove Majke, željne krvne osvete, svatovi kreću u hajku na ljubavnike, a dramatični progon završava smrću oba mladića. Ova gotovo banalna dramska potka pravom smislu komada, kome autentičan emocionalni štimung daje Lorkin specifičan, uzavreli poetski jezik, služi samo kao oslonac za pjesničku viziju – čovjekovog neumitno tragičnog usuda, oblikovanog elementarnim silama ljubavi i mržnje, pod sjenkom svenatkriljujuće smrti.
Reditelj Igor Vuk Torbica na scenu je donio upečatljivo i vrijedno, stilizovano, minimalističko, dramsko-muzičko-poetsko čitanje komada, odstranjujući južnjački „kolorit“ i prigušujući prenaglašeni melodramatski patos. Rediteljski pristup odlikuje metaforično korištenje prostora (gotovo prazna scena scenografa Branka Hojnika, koja se otvara u dubinu gromoglasnim rušenjem drvenog zida, u trenutku kada nabujale strasti ljubavi i mržnje probiju brane konvencijama omeđenih područja ljudskog djelovanja), i građenje lirski snažnih scenskih prizora (međutim, nemaju sva scenska rješenja podjednaku poetsku snagu, pa tako recimo glasan zvuk ispaljivanja crvenih konfeta u sceni stilizovanog dvoboja, iako iste vrlo adekvatno simbolizuju prolivenu krv, po sebi ruši poetsko uzbuđenje i djeluje prozaično rasterećujuće).
Glumci Varja Đukić, Milica Grujičić, Ivana Mrvaljević, Pavle Popović, Branka Stanić, Vukašin Ranđelović, Miroslav Fabri, Draginja Boganjac, Maja Stojanović, Dušan Vukašinović, Filip Đuretić i Nenad Pećinar likove oblikuju disciplinovano i usklađeno, suptilnim izražajnim sredstvima, uz hipnotični unutrašnji intenzitet, dok su spoljašnji izrazi emocija uglavnom vrlo svedeni. Njihova neuživljavajuća, očuđavajuća odsutnost naročito je prisutna u prvom dijelu predstave, dok se prave planovi za svadbu, kada su svi likovi na sceni, sjedeći ili stojeći u nizu, u smrtno dubokom miru. Lica nalik na maske, i ogroman bezizražajni intenzitet kojim zure kroz publiku, predstavljaju ih kao bezimene funkcije u fatalnim, cikličnim borbama Erosa i Tanatosa, što podvlači simboličku, arhetipsku univerzalnost radnje.
Svevremeno-savremena tragičnost likova ogleda se i u njihovim “titulama”, od kojih, kao proizvodi licemjernog društva koje nameće uloge, podjele i stroge okvire, ne mogu pobjeći; što podvlače i kostimi Jelisavete Tatić Čuturilo, koji se kompleksno i kreativno, udaljeno poigravaju španskim folklorom. Utjelovljenje stereotipova i predstavnici okoštalog kvazi-morala su naročito predstavnici starije generacije. Varja Đukić utjelovljuje Vjerenikovu Majku, koja svojim okamenjenim izrazom i govorom, uz povremenu mimiku duboko potisnute patnje, postaje metafora predačkih, konzervativno-patrijahalnih okvira, u koje želi sve da ukalupi. Na sličan način, ekspresionističkom mimikom i stilizovano monotonim, odsutno-deklamatorskim tonom služe se i Ivana Mrvaljević kao Tašta, spremna da nakon pogibije zeta ćerku zazida u kuću; Miroslav Fabri kao pragmatični, koristoljubivi Vjereničin Otac; i Draginja Voganjac kada oblikuje Susjedu ogovaračicu. Iako i igru predstavnika mlađe generacije karakteriše statičan, stilizovano-odsutan nastup, njihova silovita želja za osujećenom individualnom slobodom potentno se manifestuje kroz povremene emotivne proplamsaje: bolne trzaje, grčevite pokrete, senzualne ili očajničke poglede. Ovo je naročito karakteristično za nedokučivu, neuhvatljivu Vjerenicu Milice Grujičić, i njenog ljubavnika Leonarda, jedini imenovani, najindividualniji lik u drami, koga igra Pavle Popović. Branka Stanić kao Leonardova žena i Vukašin Ranđelović kao Vjerenik apsolutne su žrtve nametnutih kolektivnih uloga, ona patrijahalne supruge, a on poslednjeg izdanka porodice koji vene pod paskom autoritativne majke.
Svi glumci su stalno prisutni na sceni, povremeno djelujući kao hor koji diskretno gestovima i grimasama reaguje na prikazano, pojačavajući rastrojavajući raskorak između društva koji guši pojedinca, i nemogućnosti da se izvan njega postoji (recimo, naročito su dojmljive metaforične scene u kojima mnogobrojne ruke odvajaju Vjerenicu i Leonarda). Izvođači kolektivnim udaranjem nogama o pod, pjevanjem, sviranjem na različitim instrumentima, atmosferičnim ponavljanjem određenih slogova i sl. bitno grade i ritam igre (kompozitor Vladimir Pejković), a u dramski bitnim scenama ovi zvuci pojačavaju se do košmarne kakofonije. Dešavanja koja se prelivaju iz jednih u druga postepeno postaju sve brža i neumitnija, a sve zajedno djeluje kao snoviđenje čovjekovog neizmjenjivo fatalnog bivanja.
Taj kovitlac narasta u dojmljivoj sceni svadbenog slavlja, u kome se miješaju deklamatorska čestitanja i hvale, svadbene pjesme i replike, ritmično tupkanje i trzaji, što čini da nezadrživo raste unutrašnja napetost; a kulminira u košmarnoj hajci. Ova scena ostvarena je hipnotično, vizuelno izuzetno dojmljivo. Zagrljeni odbjegli ljubavnici na rubu scene proživljavaju dragocjene trenutke istinskog ljudskog kontakta, obavijeni dimom kao znakom brzo nadolazećeg ništavila, i sve glasnijim uznemirujućim zvukovima hajkača ujedinjenih u krvoločni kolektiv. Ljudska i personifikovana bića (Mjesec, Smrt) udružuju da potvrde nemogućnost fatalne, vječne, bezrezervne ljubavi u represivnom društvu iskrivljenih vrijednosti.