The Effect: Pozersko pozorište
Crnogorsko narodno pozorište: Lusi Prebl, "The Effect", red. Danilo Marunović
Vjerovatno u težnji da približi pozorište mlađim ljudima, birajući njima blizak medijski jezik i teme koje ih okupiraju, u CNP-u je postavljena predstava „The Effect“ (premijera 9. juna) po tekstu Lusi Prebl, savremene britanske spisateljice, u dramatizaciji Stefana Boškovića i u režiji Danila Marunovića.
U tekstu Lusi Prebl riječ je o uticaju biohemijskih procesa na naša osjećanja i raspoloženja. Dvoje mladih dobrovoljaca, Tristan (Aleksandar Radulović) i Koni (Andrea Mugoša), podvrgavaju se kliničkom ispitivanju jednog antidepresiva, a privlačnost i osjećanja koja se između njih rađaju neprestano se racionalno preispituju: da li su ona istinita ili prividna, je li njihova ljubav stvarna ili je ona samo efekat lijeka koji uzimaju. Na kraju, shvatamo da ljudski mozak i dalje predstavlja enigmu za medicinu i da naša individualna osjećanja izmiču racionalnim objašnjenjima. Značenjska otvorenost i slojevitost izvornog teksta gubi se, nažalost, u skraćenjima i dramatizaciji Stefana Boškovića i inscenaciji Danila Marunovića. Ovdje gubimo kako ritam predstave, tako i sva zanimljivija i složenija značenja i dobijamo samo gomilu opštih mjesta o enigmatičnosti mozga za medicinu, uticaja supstanci na doživljaj sreće i slično.
Muzika (izbor reditelja) kao scenski znak u ovoj predstavi ima veoma zapaženo, ali i problematično mjesto: bez ikakvih relacija sa osjećanjima likova, razvojem radnje, ona ovdje apsolutno dominira nad glumačkim izrazom, kao da je tu radi same sebe, kao čisti auditivni dekor. Hitovi anglosaksonske pop i rok scene, u volumenu „do daske“, ovdje služe samo tome da označe završetak pojedinačnih scena i budu „vezivno tkivo“ između njih. Moguće je da je namjera reditelja bila drugačija, ali na kraju smo imali utisak da se reditelj prosto razmeće svojim muzičkim ukusom. Potencijal muzike, numera Radioheada, iskorišten je dobro samo u posljednjoj sceni u kojoj se Koni i Tristan pakuju i izlaze iz kuće naizmjenično ponavljajući identične replike i radnje. Scena simbolično sugeriše promjenu fokusa u vezi, gdje se ljubav i briga prema drugome poistovjećuju, dok se otvara prostor za banalnu kolotečinu odnosa koji više nema veze za početnom strašću. U toj završnoj sceni vidimo pozorište koje se oslobađa egocentrične želje za fascinacijom, koja zaista komunicira sa publikom i otvara više značenjskih nivoa.
Aleksandar Radulović uvjerljivo gradi lik Tristana, ekstrovertnog, priprostog ali iskrenog mladića, dok Andrea Mugoša dokazuje da njena igra ima potencijala, ali ne uspijeva da ispliva iz manira „prkosne zavodnice“. Dušan Kovačević (dr Toubi Sili) i Marta Ćeranić (dr Lorna Džejms) korektno igraju uloge psihoterapeuta koji imaju suprotne motive i poglede na liječenje depresije: dok kod jednog od njih dominira profit, drugi je motvisan humanošću.
Scenografija Ivanke Vane Prelević dinamično lomi prostor u više nivoa i daje predstavi moderan predznak: neonskim osvjetljenjem grade se pomalo apstraktni prostori koji referišu na bolničke sobe – svojevrsne kaveze – čijom se formom ističe vještački stvoreno okruženje u kojem se ljubav rađa između protagonista.
Zagonetnost mozga i animalni instinkt koji nas pokreće su glavne teme video materijala (Radovan Vukasović) koji se gotovo u kontinueitetu projektuje na jednom od scenografskih elemenata – nekoj vrsti polu-kupole. Utisak je da je takvih materijala previše i da opterećuju i umanjuju efekat glumačke igre na sceni. Primjer takvog suvišnog medijskoj usložnjavajna znakova je scena u kojoj dvoje glumaca vode ljubav: imamo najprije audio snimak snošaja (možda sam po sebi dovoljan) kojim se nadgrađuje međusobno zavođenje likova na sceni, a nakon toga imamo video prikaz parenja šimpanzi. Tako, imamo tri medijski različita znaka i nivoa kojima se evociraju ideje o animalnom instinktu kao prokretaču radnje, čime se sve svodi na racionalnu tezu, stavlja znak jednakosti između seksualne žudnje likova i parenja životinja, a konačni rezultat je totalno rasipanje napetosti koju je pokrenula inicijalna scena. Neke video intervencije su zanimljive: pacovi koje dovodimo u vezu sa ljudskim zamorčićima – protagonistima predstave, ili fascinantno kretanje hobotnice, poznate po izvanrednosti mozga u životinjskom svijetu, ali ove asocijacije često otkrivaju slabu povezanost sa određenim momentima dramske situacije na sceni.
U ovoj dramatizaciji i režiji, drama Lusi Prebl razvodnjena je audio-vizuelnim efektima, čija se uloga svodi na zabavu, na prvi nivo čulnosti, a koji zapravo nemaju ekspresivnu snagu. Nasuprot tome, predstava bi bila snažnija i dublja da je pročišćena od suvišnih i neodgovarajućih scenskih sredstava, da je sačuvala ritmičnost izvornog teksta ili da se oslonila na neke druge rediteljske strategije poput fizičkog pozorišta, na primjer. Budući da se ništa od toga nije desilo, dobili smo, nažalost, samo jednu „pozersku“ predstavu.