Slavuj: Scenski kolaž pred umjetničkim pragom

Gradsko pozorište podgorica i Sibila d.o.o. - knjižara Karver: "Slavuj - dramsko muzička Forma za Kseniju Cicvarić", autorski projekat Varje Đukić

Osnovno idejno polazište dramsko-muzičke izvedbe "Slavuj – dramsko muzička forma za Kseniju Cicvarić", autorskog projekta glumice Varje Đukić, jeste da bude svojevrsni pozorišni omaž životu i djelu Ksenije Cicvarić (1929-1997). Potencijalno potentna ideja da ovu osebujnu podgoričku interpretatorku crnogorskih narodnih pjesama prustovski jednovremeno u različitim periodima života predstavljaju različite glumice (djevojčica Ana Vujović, Katarina Krek, Vanja Jovićević i Varja Đukić) podbacila je prije svega zbog nedostatka rediteljske autentičnosti u tretiranju dokumentarnog materijala, na kome je predstava zasnovana (društveno-istorijske okolnosti, činjenice iz Ksenijinog života i njena muzika).

Autorka projekta Varja Đukić odlučila se da kroz mozaični niz kratkih prizora hronološki predstavi sva najopštija i opštepoznata mjesta (koja se mogu naći recimo i na sajtu vikipedije) iz Ksenijinog života: djetinjstvo u podgoričkoj Staroj varoši, ratna mladost, zbjeg nakon oslobođenja zbog straha od partizana, prva udaja za pilota Nikolu Novakovića, teška vremena nakon što joj je muž kao informbirovac zatvoren, povratak u Titograd, nagrada na međunarodnom pjevačkom takmičenju na Cetinju, druga udaja za pilota Miloja Cicvarića... Ovakav izbor koji niveliše sve i svemu daje podjednaku važnost, bez bilo kakvog produbljivanja, nadmaštavanja i uopšte značajnijeg pozorišnog medijatizovanja biografskih činjenica čini izvedbu nefokusiranom, raspršenom, neinspirativnom i pozorišno neuzbudljivom. Događaji iz Ksenijinog života, dati kroz iskaze glumica koje je otjelovljuju i površne skicozne scene (toliko površne da u stvari djeluju kao niz ozvučenih „živih slika“) situirani su u društveni kontekst koji je takođe samo naznačen kao informacija (npr. horskim deklamovanjem izvođača o tome koja je godina i šta se dešava, te ilustrativnim projekcijama mjesta i događaja).

Drugi veliki problem ove izvedbe je što glumice koje igraju Kseniju posreduju toliko različite senzibilitete i interpretiraju je na toliko različite načine, da u njihovom skupnom nastupu nikako nije moguće prepoznati ono vanvremensko suštinsko „ja“, iako se glumice često istovremeno nalaze u sceni i stupaju u interakciju. Ovo se naročito odnosi na izvedbe Katarine Krek, čija Ksenija je introvertna, ćutljiva i osjetljiva; i Vanje Jovićević, koja je predstavlja kao ekstrovertnu, bučnu, lakomislenu, egoističnu i površnu. Dodatno, Kseniju Cicvarić kao pjevačicu otjelotvoruje sopranistkinja Olivera Tičević, uz koju povremeno cijeli niz operskih i muzičkih izvođača i izvođačica interpretira Ksenijine pjesme u različitim modalitetima i obradama (muzika Nina Perović). Međutim, opersko pjevanje se u ovom slučaju pokazuje kao vrlo neumjesno, neodgovarajuće, štrčeće, i samim tim neprijatno, jer ni na koji način ne prenosi atmosferu sevdaha i melanholije karakterističnu za toplo, intimno, nepretenciozno, na dobar način „neškolovano“ Ksenijino pjevanje.

Prelazak iz dramskih djelova u muzičke ničim nije motivisan, nego pjesme djeluju prosto kao intermeca ili zasebni međučinovi, dok sve zajedno podsjeća na konvencionalne televizijske emisije kolažnog tipa. Ovom utisku doprinose i nezgrapne koreografije (Tamara Vujošević Mandić), u kojima se veliki broj (dvadesetak) izvođača na pretrpanoj sceni prošetavaju gore-dole, pomjeraju stolice i stolove, grupišu se u parove i vrste i slično, uz neobično izvještačene, blazirano nasmiješene izraze lica. Kostimi Line Leković, koji bi odgovarali otprilike tridesetim godinama prošlog vijeka u svjetskim metropolama, privlačni su po sebi, ali izvjesno previše ulickani za podneblje o kome je riječ. Video projekcije (Gojko Berkuljan), koje podcjenjujući inteligenciju publike, mahom na najbanalniji, metaforičnosti lišen način ilustruju ono što se na sceni neposredno pominje (recimo, prikazuje se avion kada se pomene aeromiting ili neki od Ksenijinih muževa pilota, Podgorica kada se radnja odvija u Podgorici/Titogradu, Kotor kada se pomene Kotor, slike rata kada se govori o Drugom svjetskom ratu, škrinje i koferi kada junakinja kreće u zbijeg, itd.) uklapaju se u kolaž raznorodnih elementa scenskog jezika koji u ovoj izvedbi nisu uspjeli da postignu jedinstvo i posreduju bilo kakvu poetičnost i atmosferičnost. Kraj predstave – silazak izvođača u publiku u koncertnom maniru „hajmo sad svi zajedno“ zaokružuje utisak da je riječ o površnom, skicozno-ilustrativnom projektu lišenom dubine i smisla, koji nije doprinio ni uspomeni na rijetko voljenu i cijenjenu podgoričku pjevačicu, ni pozorišnoj umjetnosti.