Slavuj: U duhu amaterizma

Gradsko pozorište podgorica i Sibila d.o.o. - knjižara Karver: "Slavuj - dramsko muzička Forma za Kseniju Cicvarić", autorski projekat Varje Đukić

 

Na velikoj sceni KIC-a „Budo Tomović“ 24. februara premijerno je izvedena predstava ''Slavuj – dramsko-muzička forma za Kseniju Cicvarić'', prema tekstu i u režiji Varje Đukić. Samim podnaslovom sugerisano je da je ovaj projekat zamišljen kao kombinacija muzičkog i dramskog umjetničkog medija. Ali, u konačnoj realizaciji ova „dramsko – muziča forma“ svela se na lutanje kroz ove različite umjetničke jezike (kojima treba pridružiti i treći – video materijal koji takođe pretenduje na umjetničko djelovanje), od kojih nijedan nije valjano iskorišten.      

U dramskom pogledu, osnova od koje se kreće je život Ksenije Cicvarić, protkan usponima i padovima, društvenim odbacivanjem i priznanjima, gubicima i nagradama. Ali, iz njene biografije nije izrođena drama i nije kreiran lik Ksenije Cicvarić koji bismo na sceni mogli doživjeti u njegovoj životnoj i dramskoj punoći. Naprotiv, dobili smo samo nasumični kolaž narativnih isječaka iz njenog života koji se rekonstruišu iskazima u prvom licu (koje monotono, jedva čujno i neangažovano izgovara Varja Đukić), kao i skicoznim i uglavnom patetičnim scenama iz njenog života koje prikazuju odnos sa porodicom, vezanost za muziku, ljubavna iskustva, teške periode odbačenosti i oskudice kroz koje je prolazila. Naravno, nije ta fragmentarnost sama po sebi problem. Imamo danas iskustvo sa postdramskim pozorištem koje nas uvjerava da radnja ne mora biti predstavljena integralno niti realistično da bismo imali zaokružen doživljaj scenskog izvođenja. Ali ne nalazimo ovdje ništa od ostalih elemenata koji bi u tom slučaju morali da performativno podrže tu fragmentarnost i omoguće nam da drugim sredstvima zaokružimo doživljaj, dopremo do tematskog središta i odustanemo od potrebe da zaokružimo priču na događajnoj ravni.

Naročito, vidimo da se uprkos težnji za poetskim izrazom kroz negiranje dramske forme i realističkog prikazivanja radnje, realizam ipak ispoljio na najgori mogući način i to u segmentu glume koja je u većini scena djelovala melodramski izvještačena. Uz ograđivanje, da je za takav izraz zaslužan više koncept predstave a manje izvođačka vještina koju pojedinačni glumci imaju, kao što su na primjer Katarina Krek i Vanja Jovićević u ulozi Ksenije Cicvarić ili Ivana Mrvaljević u ulozi Ksenijine majke, Miloš Pejović u ulozi njenog oca, Emir Ćatović u ulozi njenog muža.

Što se drugih scenskih elemenata tiče, moguće je da je postojala namjera da se oni asocijativno i posredno tematski povežu u cjelinu, ali ta namjera svakako nije ostvarena. Svi ti elementi su, najblaže rečeno, bez performativne i umjetničke snage. Sama scenografija (Andreja Rondović) i koreografija (Tamara Vujošević Mandić) podsjećaju na televizijske programe proslava Nove godine na Javnom servisu (parovi koji povremeno ustaju i plešu, zajedničko sjedenje uz dodavanje marama itd.). Loš utisak ostavlja i video materijal (Gojko Berkuljan) koji čas potpuno posredno upućuje na Ksenijin život (Hitelrovi govori i pogrom Jevreja kao pojašnjenje istorijskog okvira u kojem se odvija Ksenijin život), da bi se zatim suviše direktno nadovezao na događajnu ravan (snimci iz Podgorice), a onda opet bio u potpuno nejasnoj i proizvojnoj asocijativnoj vezi sa njenim  životom (crno-bijele fotografije starica i ugrožene djece, koje mogu da kontekstualizuju samo oni koji znaju njihovo porijeklo itd.). Ono što sve vrijeme osjećamo jeste da je sav ovaj video materijal neosmišljen, dodat zato da bi se umnožile senzacije i potpuno suvišan. Tako, nijedan od ovih scenskih elemenata ne samo da ne doprinosi stvaranju bilo kakvog umjetnički artikulisanog tematskog i doživljajnog središta koje bi okupilo oko sebe narativne fragmente, već nas svaki od njih pojedinačno zbunjuje i skreće na sebe pažnju svojim lošim aspektima.    

Ostaje, naravno, kao posljednji adut koji bi ovaj muzičko-dramski eksperiment mogao da izvuče iz totalnog ćorsokaka – pjevački glas Ksenije Cicvarić. Ali, umjesto toga, dobijamo muzičke adaptacije (muzika Nina Perović) u ko zna koliko stilskih varijanti (Olivera Tičević, sopran, Miroslav Ilić, harmonika, Tijana Ilić, sopran, Petar Dobričanin, bas, Igor Perović, tenor, Neda Tadić, sopran, violina, Bojana Nenezić, alt i Jovan Vuković, tenor). Ksenijine pjesme pjevuši hor, ili ih izvode operski pjevači i pjevačice  (uz njene pjesme čujemo i „Ave Maria“, što nas zbunjuje, iako nam se njena ljubav prema italijanskoj muzici nagovještava, a samo dobri poznavaoci njene biografije, koji znaju za njenu ljubav prema italijanskoj muzici, moći će da shvate otkud ovdje ova arija), dok prepoznatljivi glas Ksenije Cicvarić jedva da se čuje na sceni. Pri tom, nije sve proteklo bez falševa koje ni na jedan način ne možemo da dovedemo u vezu sa Ksenijom Cicvarić i koji su  dodatno pojačali našu želju da čujemo njen glas.  

Ne možemo da se otmemo utisku da je „Slavuj“ jedan ne samo površan, već i amaterski odrađen projekat. To što je on posvećen podgoričkoj legendi izvorne muzike ne bi trebalo da bude razlog da se to ne vidi. Naprotiv.