Razgovori o ljubavi: Samo riječ(i) i ništa više

Kraljevsko pozorište Zetski dom i Slovensko narodno gledališče: "Razgovori o ljubavi", red. Jernej Lorenci (autorski projekat)

Predstava „Razgovori o ljubavi“, autorski projekat reditelja Jerneja Lorencija nosi tek vrlo daleke i blijede tragove karakterističnog maštovitog, poetičnog, u izrazu minimalističkog i suptilnog rukopisa ovog autora, koji je u njegovim najboljim predstavama, mahom starijeg datuma, imao moć kreiranja snažnog značenjskog intenziteta u razmatranju arhetipskih, filozofskih pitanja o smislu čovjekove egzistencije. Nastala kao koprodukcija Kraljevskog pozorišta Zetski dom i ljubljanskog Slovenskog narodnog gledališča, i od strane Zetskog doma uključena u projekte ADNICH i Art Geto, od kojih su ispostavljeni „projektni zadaci“ bavljenja kulturnom baštinom i postojanja međunarodnog ansambla, izvedba predstavlja još jednu u nizu promašenih „projektnih“ produkcija Zetskog doma.

Prvi dio troiposatne predstave, čiji je materijal nastao na osnovu procesnog rada sa glumcima na temu ljubavi (dramaturg Matic Starina), donosi nekoliko preplićućih, suštinski nepovezanih fragmentarnih cjelina. Prva se sastoji od prepričavanja različitih legendarnih priča (porijeklom iz zemalja uključenih u projekat) o vječnim „nemogućim ljubavima“, kao što su albanska legenda nalik na „Zidanje Skadra“, priča o Franćeski i Paolu iz Danteovog „Pakla“, slovenska legenda o Bogumili i Črtomiru sa bledskog ostrva, legende o Vladimiru i Kosari i o prčanjske tri sestre... Ukoliko ove priče išta povezuje, osim koncepta „ljubavi na prvi pogled“ i neispunjene ljubavne strasti osuđene na vječno trajanje, to su sudbine ženskih junakinja, koje se u represivnom patrijarhatu mahom dobrovoljno žrtvuju, ubijaju ili zamonašuju. Sa prepričavanjem legendi prepliće se ćaskanje izvođača o različitostima i sličnostima svadbenih običaja u zemljama iz kojih dolaze, koje povezuje podređena i sputana uloga žena i koje se pretvara u pomno opisivanje mizoginih običaja sedmodnevne albanske svadbe.

Glumci uglavnom sjede u polukrugu, povremeno ustajući da nešto od pripovijedanog skicozno, stilizovano odglume, ili da napišu pokoju ilustrativnu riječ na dvije table u pozadini (ljubav, zajedno, strast, sloboda, vječnost, ljepota, samoća), dok u međuvremenu sviraju na različitim instrumentima i beskrajno bez nekog povoda pjevaju „Još ne sviće rujna zora“ na raznolike načine (emotivno, začudno...), te nešto manje repetitivno, sa još manje razloga, italijansku pjesmu o tome šta nevjesta jede prvih sedam dana po vjenčanju. Takođe bez tematskog povoda i pokrića, govore različitim jezicima i potom prevode rečeno, što djeluje bez svrhe, izvještačeno i napadno, mučiteljski za gledaoce. Iako se Srđan Grahovac, Zvezdana Novaković, Maruša Majer, Krist LLeshi, Matia LLupa, Jelena Laban, Karmen Bardak, Janez Škof, Danilele Gagginesi i Barbara Folochito vidno trude da posreduju atmosferu tobožnje spontanosti (recimo, neformalno ćaskaju; izvođač koji pripovijeda daje uputstva onima koji treba da odglume scenu itd.), zbog monotonosti, statičnosti i „suvoće“ scenskog jezika ovaj trud ostaje jalov, njihova igra je blijeda i nemoćna u održavanju pažnje gledalaca.

Značenjska oskudnost i opskurnost prvog dijela predstave kulminira u njenom drugom dijelu, čiju je fragmentarizovanu besmislenost nemoguće sažeti, povezati i uopštiti na bilo koji način, odnosno moguće ga je samo prepričati. Maženje parova izvođača ustupa mjesto gotovo jednosatnom predstavljanju načina parenja različitih životinja, od puževa golaća, preko neke vrste australijske ptice, slonova, svinja, lavova, polarnih medvjeda, žaba, škorpiona, grbavih kitova...sve do albatrosa (praćeno kakofonijom pjevanja fragmenata iz „Još ne sviće“ i orgazmičkog roktanja i dahtanja). Slijedi odigravanje italijanskog i crnogorskog kola, što se onda pretapa u sedmi dan u prethodnom dijelu započete svadbe, u kome se dovršava proces „završetka života“ novopečene supruge. Zatim nam jedna od glumica pokaže žilu na vratu drugog glumca, kao nešto što se njoj dopada na muškom tijelu, a kada ispiše na tabli datum i čas kada je izvedba završena, šačica publike – koja je na izvođenju koje smo bili u prilici da pogledamo ostala do kraja, konačno je izbavljena od rijetko nategnutog, banalnog, površnog, pretenciozno-isforsiranog pozorišnog mučenja.

Iako je uključivanje pozorišta i uopšte kulturnih institucija u evropske projekte poželjno i pohvalno, nedopustiva je zamjena teza, kojom se uprošćenim uniformnim „projektnim zadacima“ zamijenjuje repertoarska politika, koja bi trebalo da bude rezultat produbljenog i složenog promišljanja funkcija pozorišta u određenoj sredini i u određenom vremenu. Nažalost, ovakva repertoarska banalizacija uklapa se opšte otupljujuće sivilo, u kome se finansijeri budžetskih pozorišta novcem građana „ne miješaju u svoj posao“, a ove institucije za značenje pojma „repertoarska politika“, koji bi morao da bude u srži njihove svrhe postojanja, uopšte ne mare.