Antigona: Bravurozna gluma mimo realističkog koda
Olinda (Milano), Beat 72 (Rim), Espaceouvert (Brisel): Sofokle, "Antigona", red. Sandro Mabelini
U okviru festivala MIT izvedena je 25. septembra 2017. godine predstava po Sofokleovoj Antigoni u dramskoj obradi Debore Gambete, a u režiji Sandra Mabelinija, u koprodukciji tri pozorišta iz Italije i Belgije.
Dramaturškinja je modernim jezikom izoštrila glavne teme u Sofokleovoj drami približivši ovaj veliki klasik savremenom gledaocu. Glavni sukob ove tragedije sastoji se u tome što se Antigona suprostavlja volji kralja Tebe Kreonta, inače njenog ujaka, tako što želi sahraniti svog brata Polinika, a što je kralj zabranio propisavši kaznu smrću za onoga ko se osmjeli da oda počast izdajici (Polinik je poveo vojsku na Tebu da bi svrgao brata Eteokla, takođe stradalog u ovoj borbi). Ovdje se lik Kreonta (Stefano Bafeti) ne satanizuje, već se tumači iz drugačijeg ugla – on je vladar koji stavlja na stranu svoje emocije i rodbinske odnose i odlučuje u ime zakona, naroda, pravnog poretka i u ime pravde, jer članovi kraljvske dinastije kao i svi drugi moraju poštovati zakon, pa je on ovdje prikazan kao promoter jednakosti među ljudima i faktora stabilnosti države, ali i pored toga predstavlja tragičnog autokratskog vladara. Koristeći se mikrofonom, Stefano Bafeti dobija na naturalističkom tonu interpretacije, osnažene pripovjedačkim tehnikama po kojim je ovaj glumac prepoznatljiv. Kreontov lik je prikazan u isto vrijeme kao nježan, brižan, tvrdoglav i okrutan, razapet između želje da ne povrijedi svoje sestričine i želje da postupi ispravno kao vladar.
Sa druge strane Antigona je predstavljena kao slobodoumna, buntovna i neustrašiva, koja zna šta znači učiniti ono što je jedino ispravno, a to je pobuna! Ona je glas subverzije, revolucije, anarhije, nadmoći zakona srca nad zakonima države. Iako stradalnica, ona odnosi finalnu pobjedu, jer se herojski izdigla iznad svih propisa, zabrana i prepreka vlasti, dok je Kreont ipak doživio tragičan kraj, zaslijepljen time što je pravično iz perspektive državnika, zaboravljajući na vrijednost ljudskog duha. Taj revolucionarni duh Antigone, između ostalog dočaran je njenim kostimom – majica američkog benda The Ramones koja se smatra prvom pank gupom, iščezle sa scene sredinom devedesetih (pa možda je to aluzija na to da više nema stvarne pobune protiv sistema i njegovih vrijednosti). Dok je hor taj koji izražava svoj stav tiho i bez bunta, pasivan, pa ga je reditelj Mabelini predstavio kao muzičke izvođače visoke kuture - operskog pjevanja (mecosopran Frančeska Lizeto) uz pratnju kontrabasa (Pjetro Kavaluči), tradicionalno posvećene više zadovoljenju čula nego li izrazu bunta.
Eruptivna snaga Antigoninog lika, još više dolazi do izražaja u poređenju sa sestrom Ismenom, koja je njen potpuni antipod. Čečilija Elda Kampani snažnom performativnošću izraza iznosi Ismeninu nespremnost na žrtvu, zastrašenost i treperavu ranjivost koja prožima njeno tijelo i duh. Scencki pokret ove glumice je uvjerljiv, otjelotvorenje poslušne individue koja život živi u neprestanoj strepnji. Takođe, Alberto Baragini upečatljivo igra Hemona i stražara koristeći se strogo glumačkim srdstvima preobražaja da iscrta ove likove, pa ga čas vidimo kao zaljubljenog, energičnog i buntovnog Kreontovog sina, a čas kao tupavog i preplašenog stražara kojeg glumac spretno svodi na komični geg.
Glavna impresija ove predstave je bravura glumaca koji koriste savremene tehnike igre, lišene želje za oponašanjem radnje, tj. mimo realističkog koda, iznoseći na snažan i ekspresivan način karakter likova, složenost i silinu dramskog sukoba.
Režija je nadasve skoncetrisana na vrijednst teksta i snagu junaka koji ruše ideju o apsolutnom zlu i apsolutnom dobru, i ističe se nesavršenost ljudskog roda uvjek rastrzanog između srca i uma, idealizma i oportunizma. Asketskog stila, ova predstava je prvenstveno posvećena plemenitosti glumačkog poziva, misiji da se scenski ožive likovi vrijednih dramskih djela i to ne njihova psiha već ideje na kojima su građeni. Oslonjena isključivo na snagu riječi grčke tragedije i umijeće glumaca, scenografija je lišena bilo kakvog uzaludnog kopiranja i aludiranja na spoljašnost antičkog svijeta, koncetrišući se upravo na veličinu antičke kulture iznutra, uvijek zapitane nad egzistencijalnim zagonetkama ljudske prirode i potrebe za aktivnom ulogom pojedinca u društvu.