Krik za oslobođenjem
Crnogorsko narodno pozorište: Dejan Dukovski, "Mamu mu jebem ko je prvi počeo", red. Luka Kortina
Na maloj sceni Crnogorskog narodnog pozorišta 23. aprila 2017. godine prikazana je predstava „Mamu mu jebem ko je prvi počeo“ Dejana Dukovskog, odveć proslavljenog makedonskog dramskog pisca, a u režiji Luke Kortine iz Firence, koji je u Makedoniji diplomirao režiju i nastavio da sarađuje sa pozorištima sa balkanskih prostora. Riječ je o diplomskoj predstavi u kojoj su angažovani glumci sa cetinjske akademije iz klase Branimira Popovića (Goran Vujović, Milica Šćepanović, Marko Todorović,Vanja Jovićević, Vukan Pejović, Anđela Radović).
Dukovski, poput engleskih dramaturga Edvarda Bonda, ili Marka Ravenhila kasnije generacije, piše o bolu, nasilju i svireposti prouzrokovanim socijalnom nestabilnošću, a da pri tome ne pada u banalnost dnevnopolitičkih tema, već daje svojim dramama notu svevremenosti. Tako je i sa ovom dramom, iako inspirisana ratom iz devedesetih, ona opisuje problematičnost ljubavnih odnosa, njihovu okrutnost, nemogućnost komunikacije, apsurd davanja koje se transformiše u fizičko i psihičko nasilje. Treba reći da je drama je izdijeljena u više scena, nezavisnih među sobom, u kojima ne postoji radnja već nagovještaj narativne pozadine, te se kompletna predstava svodi na poetsku dimenziju teksta i performativni potencijal glumaca.
Prateći logiku teksta scenografija (Ivanka Vana Prelević) daje atmosferu lepršavog i nadrealnog, stavljajući do znanja da smo u svijetu igre u kojoj su protagonisti anđeli – ali pali. U kontrastu sa tim ušuškanim, mekanim ambijentom prikazana je čovjekova svirepost koja seže do krajnjih granica, pa čak do apsurda, gdje su seks i rat glavno oruđe sukoba, a ljubav i oproštaj nedostižni. Tu ideju uspješno odražavaju takođe svedeni i neobični kostimi (Tijana Todorović) koji kombinuju aktuelne stilove sa bezvremenim dizajnerskim odjevnim kombinacijama. Tako anđeoske odore ustupaju mjesto klovnovskim odijelima, ili pak neudobnim i svedenim formama začudnog dizajna, a nekad kostimima karikirane senzuanosti.
Uzaludne smrti, bespotrebna mržnja i iskonski nasilnički poriv usađeni u čovjeku, stvorile su osnovu za ovaj komad u kojem preovladava osjećanje isfrustriranosti i nemoći pred ljudskom svirepošću. Ogorčenošću i beznađem zrači svaka pojedinačna scena, dok radnje zapravo i nema, te se likovi na neki način približavaju komediji apsurda: neko bi da ode ali ne može, da se vrati ali ne može, da nešto učini ali ne može. Jezik je sirov, nerealistički, destruktivan.
Na primjer u prvoj sceni Gorana Vujovića i Milice Šćepanović, predstavljen je par, koji diskutuje o svom odnosu, otkrivajući ekstremni jezik, nesposobnost za ljubav i osakaćene emocije. Ovdje Goran Vujović surovost jezika pretvara u jedno sa tijelom, izražajno otjelotvorujući svu bol i ogorčenost ljudskog bića, ali ne i konkretnog lika kojeg možemo povezati sa nekom pričom. Dakle, o ovim, kao i o drugim likovima drame, ne saznajemo skoro ništa na nivou narativa, oni su samo prikazi egzistencijalnog usuda savremenog čovjeka. Predstava je sačinjena od niza tako koncipiranih scena, od kojih je jedna od upečatljivijih, što se tiče pokreta i izvedbe,ona u kojoj klovn (Marko Todorović) i balerina (Vanja Jovićević) žive sukob pretvoren u igru verbalnog i fizičkog nasilja kroz gracioznost i groteksnost scenskih kretnji. Takođe je dojmljiva scena sa Anđelom Radović i Vukanom Pejovićemu kojoj se tematizuje nasilnost rata i seksa. Ovdje kao kod Ravenhilovih drama dominira opsjednutost brutalnim analnim i oralnim seksom, a Anđela Radović ubjedljivo izražava mazohističku bol, patnju i skrhanost, brkajući osjećanja ljubavi i žrtve.
S obzirom da se radi o diplomskoj predstavi, treba reći da je većina glumaca pokazala umjetničku zrelost u smislu interepretacije ovog postdramskog teksta, dekonstruisane forme, u kojem sigurno nije lako pronaći tačke oslonca za tumačenje lika. Reditelj Luka Kortina je s dobrim osjećajem za mjeru pročitao ovaj tekst, stvorivši jedan šarenoliki nadrealni svijet palih anđela koji kipti od emocija straha, bola, gorčine, bijesa i patnje, a u stvari je slika očajnog krika za oslobođenjem i ljubavi.