Površne dosjetke zarobile dobre ideje
Grad teatar Budva i Centar za kulturu Svilajnac: Vilijam Šekspir, Julije Cezar, red. Kokan Mladenović
Šekspirova istorijska tragedija „Julije Cezar“ raskrinkava žudnju za vlašću svakovremenih političara, koja se za svoje utoljavanje služi besprizornim demagogijama, licemjerstvima, izdajama i nasiljem, i aktuelna je i danas, bez ikakve potrebe za značajnijim osavremenjavanjem. Za region, koji tu „tragediju istorije“ intenzivno proživljava poslednjih dvadesetak godina, gnusnost praktične politike i političara, kojima su uvjerenja potrošne parole, a ultimativni imperativ lični interes, te glupost i lakovjernost povodljivog naroda, predstavljaju svevremen prikaz društveno-političke realnosti.
U scenskom tumačenju reditelja Kokana Mladenovića (koji potpisuje i adaptaciju i dramaturgiju) naglašava se ideja da se istorija ciklično ponavlja kao tiranijom obojena farsa. Okvir radnje je svojevrsna žurka kameleonskih, cinično-hedonističnih političkih elita, koje su svežderski probavile i odbacile najrazličitije ideologije, i maske i uloge mijenjaju vođeni samo neutaživom žeđu za moći, licemjerno se zaklanjajući „opštim dobrom“. Glumci Sergej Trifunović, Saša Torlaković, Branislav Trifunović, Marko Marković i Jelena Minić često se obraćaju publici, zapitkuju je, osvijetljavaju, miješaju se sa njom, čineći od gledališta aktivni dio predstave - istovremeno rimske građane, i publiku savremenih demagoških političkih govora. Time publika u ovoj naglašeno performativnoj, brehtovskoj, post-dramskoj izvedbi igra ulogu onoga što evidentno (po društveno-političkoj situaciji u zemlji) i jeste, odnosno povodljivih, dobrovoljnih robova, koji su nesvikli da misle svojom glavom, uvijek spremni da se poklone pred moći i da joj oduševljeno kliču, ili barem „mudro“ ćute.
U skladu sa težnjom da se društvene pojave kritikuju na brehtovski, „otuđujući“ način, petoro glumaca koji mijenjajući uloge igraju više Šekspirovih likova, istovremeno predstavljaju i naratore i komentatore radnje, što je pojačano upotrebom mikrofona. Oni neprekidno pokazuju da je sve to igra, izvedba, zabava, čime se dodatno naglašava ideja o politici kao lagodnoj igrariji grupice povlaštenih. U glumačkom nastupu dominantni su tonovi energične hladnokrvnosti, „cool“ blaziranosti, što je u skladu sa konceptom odvijanja radnje u klupskom prostoru. U predstavu je uključena i kompozitorka Irena Popović, koja kao DJ puštanjem muzike određuje ritam i atmosferu, a kao narator najavljuje činove drame.
Pokušaj eklektične mješavine savremenog i ondašnjeg određuje vizuelni dizajn scene, pa su tako likovi obučeni savremeno u bezlična crna odijela, preko kojih se često prebacuju stilizovane rimske toge, dok su po podu razbacani šljemovi i oklopi rimskih vojnika (kostimografkinja Tatjana Radišić, scenografkinja Marija Kalabić) . Na sceni se, kao simbol neumoljivosti krvavog i fatalnog točka istorije, nalazi i mješalica za beton. Cezarov trijumf proslavlja se uz krhke balone od sapunice, a građanski rat predstavljen je borbom vojnika - igračaka na navijanje. Međutim, problem ove postavke je što aktuelizacije mahom djeluju nabacano, prvoloptaški, kao površne dosjetke. Površnost i bukvalizam scenskog jezika zatrpavaju i guše idejni plan predstave, a mnogobrojna verbalna i izvedbena ponavljanja i umnogostručavanja rečenog (animirani film koji objašnjava radnju, isječci iz igranog filma, snimanje glumaca tokom predstave), bez obzira na autorske namjere, otupljuju gledaoce.
Posredovane ideje ponuđene su isuviše transparentno, bukvalistički i neadekvatno pamfletski, s obzirom na njihovu uopštenost i samorazumljivost, tako da je za predstavu u cjelini ilustrativna scena u kojoj akteri parodiraju politički govor koji „ponavljaju već 20 godina“, pokušavajući da nađu „nove forme“ kojim bi ga učinili zanimljivijim. Izvedba, u kojoj pojedini elementi nisu lišeni kvaliteta, svakako bi djelovala efektnije da je kraća, zgusnutija, i da su razni dijelovi pozorišnog čina čvršće, osobenije rediteljski povezani. Ovako, predstava „Julije Cezar“ uspješno je pokazala da je Šekspir i danas aktuelan i da predstavlja neprolaznu vrijednost, međutim, nije ponuđeno značajnije, dojmljivije sagledavanje savremenosti uz pomoć ove drame.
(kritika je objavljena u dnevnom listu Pobjeda 23.07.2015.)